Từ phía đằng Đông, trăng đang nhú dần qua khỏi rặng tre. Chị em tôi đang nhí nhố phía đầu nhà đón ánh vàng từ chiếc mâm trăng tròn trịa… Ấy là những đêm trăng tròn hồi tôi còn bé.
Thuở ấy, khu tôi ở là một thôn nhỏ rất neo người. Nhà cửa thưa thớt, xóm giềng ở cách xa nhau, điện đóm cũng chưa kéo tới. Là con út trong nhà, nhiệm vụ của tôi là châm đèn dầu lúc chiều đến. Ngọn đèn hột vịt leo lét theo tôi mọi lúc mọi nơi. Đèn đặt trên cái cối đâm tiêu cao hơn cái mâm chừng hơn gang tay trong bữa cơm chiều. Đêm nào cũng vậy, chị em tôi hăm hở bài vở dưới ngọn đèn dầu. Đi xuống nhà sau, đi ra giếng nước, lúc nào tôi cũng bê ngọn đèn trong tay. Khói đèn dầu xông lên hôi ám. Thỉnh thoảng tôi ngó nghiêng vô tình bị thui mất dăm cọng tóc. Cháy quăn queo khét lẹt. Nhìn ra phía xa xa, mấy nhà hàng xóm lờ mờ lấp ló trong ngọn đèn dầu.
Mỗi tháng đến mùa trăng, tôi bị cuốn vào thứ ánh sáng tự nhiên kia. Không sáng bằng ánh mặt trời nhưng ánh vàng văng vắt dịu mát mang lại bao nhiêu điều thú vị. Những đêm hè nóng bức, nhà tôi trải chiếu trên sân gạch, chị em tôi quây quần bên bố mẹ, nghe kể chuyện đời chuyện ngày xa xưa, về chiến tranh chống Mĩ, chuyện chị Hằng, chú cuội, cung trăng. Có hôm, tôi nằm co mình vì lạnh lẽo sương đêm và ngủ thiếp đi trong vòng tay mẹ.
Những ngày hè, tụi trẻ con chúng tôi mặc sức vui đùa dưới ánh trăng đêm. Sau bữa cơm chiều, chúng tôi tập trung ở bãi thôn. Hôm qua chơi trò trốn tìm, hôm nay chia phe chơi rồng rắn lên mây, và ngày mai…, ngày kia… Suốt cả mùa hè, từ lúc trăng hơn lưỡi liềm tới những ngày nó chỉ còn dẹt như nửa cái bát, chẳng đêm nào chúng tôi không tụ tập đùa vui. Cũng có lúc giận nhau, kình cãi và đánh nhau nữa, nhưng rồi lại tụ tập và đùa vui. Hồn nhiên và háo hức.
Nay điện vào tận nhà. Điện chong đầu ngõ sáng rực. Điện mang âm thanh, ánh sáng ầm ĩ xóm làng. Điện làm cuộc sống của xóm tôi sôi động hơn nhiều và đẩy xa ánh trăng vàng xa dần tuổi thơ lũ trẻ. Chúng chẳng háo hức chờ đón trăng như chúng tôi thuở xa xưa. Trăng trở nên bình thường và không thật quyến rũ nữa. Chúng vui chơi dưới ánh đèn điện sáng rực soi từng ngóc ngõ. Chúng mê tivi, trò chơi điện tử chứ chẳng ghiền những trò chơi rẻ tiền của chúng tôi xưa.
Giờ tôi sống ở thành phố xa xôi, ít có dịp trở về ngôi nhà xưa chị em tôi cùng vui sống, lớn lên ở đó. Ánh đèn thành phố muôn màu làm tôi xao lãng với ánh trăng. Đôi lúc nhớ, tôi lên sân thượng, ra vùng ven thị để tận mắt ngắm nhìn ánh trăng tròn trịa. Nhưng tôi chẳng thể nào tìm được thứ ánh sáng vằng vặc, mát dịu kia bởi khỏi bụi đã che khuất và ánh đèn điện đã lu mờ vầng trăng. Và bất chợt đêm nay, tôi muốn vén cả màn đêm để thấy bầu trời xanh thẳm treo ánh trăng vàng và những vì sao sáng lung linh trong lời ca lộng gió…